کد مطلب:28441 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:131

زبیر بن عوّام












زُبیر بن عَوّام، پسر عمه پیامبرصلی الله علیه وآله و امام علی علیه السلام است.او چهارمین یا پنجمین نفری بود[1] كه اسلام آورد، از یاران شجاع[2] و سرشناس پیامبر اسلام بود و در تمام جنگ های او شركت داشت[3] و چندین بار مجروح شد. رجالیان اهل سنّت، او را از عشره مبشّره (ده تنِ بشارت داده شده به بهشت) می شمرند.[4] بعد از رحلت پیامبرصلی الله علیه وآله از بیعت با ابو بكر، سر باز زد و در زمره یاران اوّلیه و خاصّ امام علی علیه السلام بود.[5] بنا بر بعضی اقوال، در دفن حضرت فاطمه علیها السلام شركت داشت[6] كه به گونه ای نشان دهنده نزدیك بودن او به علی علیه السلام است. او یكی از اعضای شورای شش نفره ای بود كه عمر، آنان را نامزد خلافتْ ساخته بود؛ ولی او به نفع امام علی علیه السلام كناره گرفت.[7].

زبیر، داماد ابو بكر بود؛[8] ولی سال های بسیاری از عمر خود را در كنار امام علی علیه السلام گذراند. امام علی علیه السلام درباره او فرمود:

زبیر، همیشه از ما اهل بیت بود تا آن زمان كه فرزند نامبارك او، عبد اللَّه، بزرگ شد.[9].

و این، خود نشان دهنده فتنه انگیزی عبد اللَّه است كه به آن اشاره خواهد شد.

زبیر در زمان عثمان، به ثروت بسیار زیادی دست یافت،[10] به گونه ای كه هنگام مرگ، پنجاه هزار دینار، یك هزار اسب و یك هزار غلام و كنیز داشت؛[11] ولی عهده دار مقام و منصبی نبود.

زبیر از كسانی بود كه به شورشیانی كه علیه عثمان قیام كرده بودند، كمك می كرد[12] و در حقیقت، خواهان قتل عثمان بود تا خود به خلافت برسد.

او پس از قتل عثمان، با امام علی علیه السلام بیعت كرد؛[13] ولی چون امارتی به دست نیاورد و افزون بر آن، از امتیازات دوران عثمان نیز محروم شد، در برابر امام علی علیه السلام پرچم اعتراض برافراشت.[14] تحریك كننده او در این موضعگیری، پسرش عبد اللَّه بود.

زبیر به اتفاق طلحه با وانمود كردن انجام دادن عمره به سوی مكّه رفت[15] و در آن جا با عایشه و دیگران هماهنگ شدند و آتش جنگ جمل را افروختند. زبیر، پس از گفتگوی امام علی علیه السلام با او، از جنگْ كناره گرفت؛ ولی به دست ابن جرموز، ترور شد.[16].

2090.مروج الذهب- در شرح وضعیت زبیر بن عوّام به هنگام خلافت عثمان-: خانه ای در بصره ساخت كه در این زمان (یعنی سال 332ق) نیز معروف است و بازرگانان، صاحبان ثروت و صاحبان وسایل (از دریانوردان و دیگران)، در آن، منزل می كنند. همچنین خانه هایی در مصر، كوفه و اسكندریه ساخت و آنچه از خانه و باغ و بستان هایش گزارش كردیم، تا این زمان، معروف و مشهور است.

ثروت زبیر پس از وفاتش پنجاه هزار دینار بود و پس از خود، هزار اسب و هزار غلام و كنیز بر جای نهاد و همچنین سرزمین هایی را در شهرها به نام خود كرد كه از آنها در بخش شهرها یاد كردیم.[17].

2091.الطبقات الكبری: زبیر، چهار زن داشت و یكْ هشتمِ اموالش (یعنی سهم زن در تركه شوهر) بر چهار تقسیم شد و به هر زن، یك میلیون و صد هزار [ دینار ]رسید و ثروتش سی و پنج میلیون و دویست هزار [ دینار ] تمام بود.[18].









    1. اُسد الغابة: 1732/307/2، السیرة النبویّة، ابن هشام: 267/1، سیر أعلام النبلاء: 144/1.
    2. ر.ك: ص 86 (ویژگی های ناكثین).
    3. اُسد الغابة: 1732/309/2، الاستیعاب: 811/91/2، البدایة والنهایة: 249/7.
    4. اُسد الغابة: 1732/309/2، الإصابة: 2796/457/2، الاستیعاب: 811/91/2.
    5. ر.ك: ج 3، ص 52 (هجوم به خانه فاطمه، دختر پیامبر).
    6. مناقب آل أبی طالب: 363/3، بحار الأنوار: 183/43.
    7. ر.ك: ج 3، ص 123 (آنچه در شورا گذشت).
    8. تاریخ دمشق: 429/18.
    9. نهج البلاغة: حكمت 453، العقد الفرید: 314/3، الاستیعاب: 1553/40/3.
    10. الطبقات الكبری: 107/3.
    11. مروج الذهب: 342/2.
    12. نساب الأشراف: 211/6.
    13. نهج البلاغة: نامه 54، الإرشاد: 245/1، الطبقات الكبری: 31/3.
    14. ر.ك: ص 37 (برتری جویی).
    15. ر.ك: ص 114 (بیرون رفتن طلحه و زبیر به سوی مكّه).
    16. ر.ك: ص 235 (پایان كار زبیر).
    17. مروج الذهب: 342/2.
    18. الطبقات الكبری: 109/3، سیر أعلام النبلاء: 3/67/1.